Kwa watu wengi, mabadiliko ya hali ya hewa yanahusu barafu zinazopungua, kuongezeka kwa viwango vya bahari, joto kali zaidi, na mifumo mingine ya hali kali ya anga isiyotabirika. Lakini kwa wanawake wa jamii ya wafugaji - wakulima wa mifugo katika maeneo kavu ya Kenya - mabadiliko ya hali ya hewa yameleta mabadiliko makubwa katika maisha yao ya kila siku, pamoja na kusababisha safari ndefu na wakati mrefu katika kupata maji.
Kutokana na hali ya hewa inayozidi kuwa kavu, wanawake hawa wanalazimika kutumia wakati mwingi zaidi kutafuta maji. Shughuli hiyo huchukua muda na hivyo kukweza shughuli zingine za kiuchumi na uzalishaji. Jambo hili huendeleza mzunguko wa umaskini.
Kundi lililotengwa
"Wanawake ndio wanaoteka maji na kutema kuni. Wanawake ndio wanaotayarisha chakula. Wanawake ndio ambao huwatunza sio tu watoto wao lakini pia watoto wa mifugo wao," Agnes Leina, mwanaharakati wa haki za binadamu wa Kenya na wa kutoka jamii hiyo, aliambia Africa Renewal.
Bi Leina aliyeanzisha Shirika la Kijamii la Il'Laramatak mnamo 2011, anasema, kwa sababu wanawake wa jamii ya wafugaji wana haki duni za ardhi, wametengwa na uongozi wa jamii na mara nyingi hawahusiki katika kufanya maamuzi, licha ya majukumu waliyo nayo.Ìý
Mwaka huu, Bi Leina alialikwa katika Kamisheni ya Hali ya Wanawake katika makao makuu ya Umoja wa Mataifa huko New York, fursa aliyoitumia kutetea haki za Wamaasai, wafugaji wa kuhamahama wa kundi la WaNiloti waishio katika sehemu za kaskazini, kati na kusini mwa Kenya. Mabadiliko ya hali ya hewa yameifanya hali yao kuwa mbaya zaida, anasema.
Shirika la Bi Leina linashughulikia hasara ya mapato ambayo huwakumba wanawake kutokana na mabadiliko ya hali ya hewa kwa kuunda miradiÌý inayowafundisha jinsi ya kutengeneza na kuuza shanga, mikeka, na bidhaa za maziwa. Pia husaidia kukuza uvumilivu wa wasichana kwa kuwapa vifaa vya kujiwekea malengo yao.
Anasema ilimchukua kama dakika 30 kuteka maji ya lita 20 kutoka kwenye mto ulio mbali na nyumba ya mama yake, ambayo haikutosha kabisa kufua nguo na kuosha vyombo na kuoga. Hilo lilitokea hadi mto ulipoanza kupunguka. Muda aliotumia kuteka maji uliongezeka hadi "saa moja, kisha masaa mawili kwa sababu, kwa kweli, hakukuwa na maji na tulikuwa wengi tuliopiga foleni kuteka kidogo kilichopatikana. Kisha ghafla ukakauka kabisa."
Sasa, anasema, "lazima nisafiri kwenda kwenye mto mwingine, ambao ni kama matembezi ya saa moja ili kuteka maji."
Kwa sababu hiyo, wasichana wengi kati ya umri wa miaka 14 na 16 wanakimbia hatari ya kushambuliwa na wanyama wa porini au kuwa wahasiriwa wa unyanyasaji wa kijinsia wakati wa kutafuta maji. Hawana wakati wa kufanya kazi zao za nyumbani na kwa kuogopa kuadhibiwa, wanakosa kuenda shule, anafafanua.
Wasichana wengine, kwa kukatishwa tamaa na hali hizi, "huishi kwa mwanaume yeyote mwenye maji mijini na kisha wanaolewa," Bi Leina anasema kwa majuto.Ìý
Mabadiliko ya hali ya hewa pia huzidisha shinikizo kwa ndoa za watoto. Katika jamii za wafugaji, mifugo ni ishara ya hadhi. Kupoteza mifugo kutokana na ukame kunaweza kumlazimisha mzazi kumuoza binti yake mchanga ili apate ng'ombe zaidi kama mahari.
Maisha ya kutegemea mvua husababisha mateso
Bara Afrika liko kwenye hatari kubwa kutokana na mabadiliko ya hali ya hewa. Miradi ya Mpango wa Mazingira wa Umoja wa Mataifa ambayo mataifa kadhaa hutegemea kupata mazao kutoka kwa kilimo cha kutegemea mvua itapungua kwa nusu kufikia mwaka ujao. Mataifa yaliyoathirika zaidi kutokana na uharibifu wa ardhi na jangwa ni pamoja na Burkina Faso, Mali na Nijer.
"Maisha ya wanawake wengi wa Afrika hutegemea mvua katika kilimo na ufugaji. Kwa hivyo, mabadiliko yoyote ya hali ya hewa huwa na athari kubwa kwa wanawake, haswa wale wanaoishi vijijini, " anasema Fatmata Sessay, mshauri wa sera ya kilimo cha kisasa kutoka Umoja wa Mataifa-kitengo cha wanawake wa Afrika Mashariki na Kusini. Wajibu wa Umoja wa Mataifa kwa wanawake ni kuendeleza usawa wa kijinsia na uwezeshwaji wa wanawake.
Ulimwenguni kote, wafugaji wapatao milioni 200 hupata riziki yao katika mazingira duni na magumu ambapo kilimo cha kawaida ni kidogo au hakiwezekani kwa mujibu wa Hazina ya Kimataifa ya Maendeleo ya Kilimo.
Glo.be, gazeti la mtandaoni la mpango wa msaada wa kimataifa wa Huduma ya Umma yaÌý Ubelgiji, linaripoti kwamba wafugaji wa Kenya hutoa hadi 90% ya nyama ya Afrika Mashariki. Sekta ya mifugo ya Kenya inachangia 12% kwa mazao ya nchi, kwa mujibu wa Benki ya Dunia.
Kwa hivyo, hali ya hewa inayobadilika ina athari kubwa kwa uchumi wa nchi. Mnamo 2014, Wizara ya Kilimo, Mifugo na Uvuvi ya Kenya, kwa msaada kutoka Taasisi ya Kimataifa ya Utafiti wa Mifugo na Benki ya Dunia, ilianzisha mpango wa bima ya mifugo kwa wafugaji walio katika hatari. Mradi huo umetoa afueni kiasi kwa wafugaji wanawake.
KitengoÌý cha wanawake cha Umoja wa Mataifa pia kinahamasisha juhudi za kupata umiliki wa ardhi kwa wanawake. Kinafanya kazi na Standard Bank of Africa kuwasaidia wanawake wa Afrika kukabili vizuizi katika kama vile kupatikana kwa mikopo katika sekta ya kilimo.Ìý
Kuokolewa na Teknolojia
Teknolojia itasaidia katika kuhifadhi maji ambayo hupotea baada ya mvua kubwa, anasema Bi Leina. Teknolojia ya kinu cha upepo, kwa mfano, inaweza kuruhusu wanawake kupata maji yaliyo mita 300 chini ya ardhi. Tatizo, anaeleza, ni kwamba bei yake ni ya juu sana kwa wafugaji wanawake. Ana matumaini kuwa viongozi wataweza kusaidia.
Pia, nyumba nyingi vijijini vya Kenya zimeweka paa ambazo haziwezi kuelekeza maji kwenye tangi za maji kwa njia ambayo paa za zinki zinaweza. Malori ya maji ya kibiashara hujaza matangi ya maji kwa ada ya hadi $60 kwa tangi moja, lakini jamii nyingi za vijijini haziwezi kumudu kiasi hicho cha hela.
Hali ya wanawake wafugaji ni mbaya na ndiyo sababu Bi. Leina anatumai kuwa kuleta uhamasisho kuhusu namna mabadiliko ya hali ya hewa yanavyotishia maisha yao kunaweza kutiliwa makini zaidi na serikali ya Kenya na washirika wake wa kimataifa na hivyo kupata msaada zaidi.
